Badanie cytologiczne to bardzo istotne badanie profilaktyczne, służące wykrywaniu stanów przednowotworowych jak również samego raka szyjki macicy. Jego regularne wykonywanie umożliwia wykrycie ewentualnych niepokojących zmian i podjęcie działań terapeutycznych na wczesnym etapie choroby.

Przebieg badania jest niezwykle szybki i praktycznie bezbolesny. Po założeniu wziernika ginekologicznego i uwidocznieniu szyjki macicy wprowadza się do pochwy specjalną szczoteczkę. Jej końcowy fragment umieszcza się w ujściu zewnętrznym szyjki i, poprzez wykonywanie kilku delikatnych obrotów, pobiera się komórki nabłonka z szyjki macicy, które poddaje się utrwaleniu i laboratoryjnej analizie.

Badanie cytologiczne najlepiej przeprowadzać w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego. Zaleca się, aby na dobę przed przeprowadzeniem badania wstrzymać się od współżycia, a na trzy dni przed badaniem nie stosować leków i preparatów dopochwowych.

Należy również poinformować ginekologa o ewentualnych dolegliwościach mogących świadczyć o stanie zapalnym w obrębie narządu rodnego.

W każdym przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego konieczna jest konsultacja lekarska. W niektórych przypadkach wymaga on ścisłej obserwacji i monitoringu. W innych konieczne jest poszerzenie diagnostyki (kolposkopia, pobranie wycinków, wykonanie konizacji szyjki macicy) celem uzyskania pełnego rozpoznania i postawienia diagnozy. O zakresie dalszego postępowania decyduje lekarz prowadzący.

Kolposkopia to bezbolesne, wzrokowe badanie pozwalające na ocenę
nabłonka części pochwowej szyjki macicy wraz z jej ujściem zewnętrznym, jak również pochwy, sromu i krocza przy pomocy urządzenia optycznego,
nazwanego kolposkopem.

Badanie odbywa się na fotelu ginekologicznym, po uprzednim uwidocznieniu
szyjki macicy za pomocą wziernika. Kolposkopia umożliwia szczegółową
ocenę nabłonka szyjki macicy przy pomocy adekwatnego oświetlenia i
powiększenia. Podczas badania wykonuje się próby kontrastujące nabłonka –
z wykorzystaniem trzyprocentowego kwasu octowego i próby z płynem
Lugola, co umożliwia uwidocznienie i ocenę zmian niedostrzegalnych podczas
zwykłego badania.

Badanie kolposkopem zalecam Pacjentkom z nieprawidłowymi wynikami
cytologicznymi, a także w przypadku:

• dodatniego (pozytywnego) testu na obecność wirusa HPV –
  powodującego m. in. nowotwory szyjki macicy
• zaobserwowanie podczas badania tradycyjnego zmian w obrębie szyjki
  macicy, pochwy i sromu
• poszukiwania przyczyn nieprawidłowego krwawienia (po współżyciu lub
  badaniu ginekologicznym)
• w przypadku konieczności określenia miejsca biopsji celowanej

Samodzielne badanie piersi jest najprostszą formą profilaktyki raka piersi, umożliwiające jego wykrywanie na wczesnym etapie. Sugeruje się wykonywanie go w ciągu kilku dni po zakończeniu krwawienia miesiączkowego. W przypadku kobiet po menopauzie, może być to ten sam, dowolnie wybrany dzień każdego miesiąca.

Samodzielne badanie piersi składa się z dwóch etapów. Pierwszym z nich jest oglądanie. W tym celu najlepiej rozebrać się do pasa i stanąć przed lustrem najpierw ze swobodnie opuszczonymi rękoma wzdłuż ciała, a następnie opartymi na biodrach. Należy dokładnie obejrzeć piersi oceniając ich wygląd, kształt, wielkość, zabarwienie brodawek, a także czy nie pojawiły się zmiany koloru, wciągnięcia skóry, brodawki, wypryski, owrzodzenia. Piersi należy oglądać zarówno z przodu, jak i z profilu przy uniesionych rękach ku górze. Następnie pochylając się ku przodowi należy obserwować czy wraz z ruchem nie pojawiają się zmiany w kształcie piersi, pofałdowania skóry lub wciągniecie brodawki.

Kolejny etap to badanie palpacyjne. Przed rozpoczęciem tej części badania należy ułożyć się w pozycji leżącej wygodnie na plecach podkładając jedną rękę pod głowę. Badanie przeprowadzić można również w pozycji stojącej zakładając rękę po stronie badanej piersi za głowę. Badanie prawej piersi wykonuje się lewą ręką. Analogicznie postępuje się badając drugą pierś. Mocno uciskając pierś dłonią należy stopniowo przemieszczać dłoń po całym obszarze piersi, tak, aby nie pominąć żadnego z jej fragmentów. Pozwala to na dokładną ocenę struktury budowy piersi.W dalszym etapie należy sprawdzić pachę i dołki nadobojczykowe szukając ewentualnych guzków mogących odpowiadać powiększonym węzłom chłonnym. Należy również ścisnąć brodawkę sprawdzając czy nie wycieka z niej jakiś płyn. Po zakończeniu badania jednej piersi całą procedurę należy powtórzyć dla drugiej piersi.

Na tym etapie szuka się przede wszystkim wyraźnych grudek, guzów oraz innych nieprawidłowych zmian w strukturze piersi, mogących być prezentacją lub zapowiedzią schorzenia. Koniecznie zgłoś się na wizytę w przypadku jakichkolwiek wątpliwości występujących w trakcie badania. Szczególną ostrożność powinny zachować Panie, które w najbliższej rodzinie miały przypadki występowania zachorowań na nowotwory piersi.

Najważniejsze badania laboratoryjne wykonuje się w pierwszym trymestrze ciąży. Do badań obowiązkowych należy:

• badanie grupy krwi oraz czynnika Rh (wykonywane również u ojca dziecka w przypadku występowania ujemnego czynnika u matki)
• morfologia krwi
• badanie ogólne moczu
• stężenie glukozy na czczo
• przeciwciała odpornościowe
• test w kierunku kiły (VDRL).

Obecnie, zaleca się wykonanie kilku dodatkowych badań, pozwalających wyeliminować ryzyko powikłań ciążowych u matki oraz uniknięcia przenikania czynników infekcyjnych do płodu. Są ta badania w kierunku: HCV, HbsAg, HIV, toksoplazmozy oraz różyczki . Zaleca się również odbycie kontrolnej wizyty stomatologicznej.

W trakcie pozostałych wizyt z reguły wystarczy badanie ogólne moczu i morfologia. Dodatkowo między 24 a 28 tygodniem ciąży należy wykonać test doustnego obciążenia glukozą (75g glukozy) w celu wykrycia ewentualnej cukrzycy ciężarnych. Badanie to należy zalecić już podczas pierwszej wizyty w pierwszym trymestrze ciąży ciężarnym m. in. z otyłością, cukrzycą ciążową w przebiegu poprzedniej ciąży.

W okresie od 35 do 37 tygodnia pobierany jest posiew w kierunku paciorkowców beta-hemolizujących (GBS).

W każdym przypadku, dobór metody antykoncepcji odbywa się indywidualnie – w zależności od stanu zdrowia Pacjentki oraz na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego. Jednym z czynników wpływających na wybór przez Pacjentkę rodzaju antykoncepcji jest jej skuteczność, oceniania na podstawie t. zw. indeksu Pearla, który określa ilość potwierdzonych ciąż pośród stu par stosujących daną metodę przez okres jednego roku.

Do najpopularniejszych metod antykoncepcji zalicza się:

• antykoncepcję hormonalną (tabletki, plastry, pierścienie dopochwowe, wkładki wewnątrzmaciczne) – o indeksie Pearla między 0,09 a 1,5
• antykoncepcję mechaniczną (prezerwatywy) – o indeksie Pearla między 3 a 7
• miedziane wkładki wewnątrzmaciczne – indeks Pearla 0,6
• inne metody (środki plemnikobójcze, naturalne metody) – o skuteczności od 1 do 9

Zanim podejmie się decyzję odnośnie stosowania antykoncepcji warto z ginekologiem prowadzącym omówić zarówno korzyści jak i ryzyko związane z wyborem danej metody. Nie wszystkie metody są bowiem jednakowo bezpieczne i skuteczne dla każdej z Pacjentek.

W uzasadnionych przypadkach wypisuję recepty na środki antykoncepcji awaryjnej.

Należy pamiętać, iż nie można stosować tego rodzaju preparatów jako stałej metody antykoncepcji.

Każda Pacjentka ciężarna między 35 a 37 tygodniem ciąży powinna mieć wykonany posiew w kierunku paciorkowca beta-hemolizujacego (GBS). GBS występują w pochwie, lub odbytnicy u około 10-30% ciężarnych kobiet. Wynik dodatni nie jest jednoznaczny z koniecznością rozpoczęcia
natychmiastowego leczenia. Pozwala jednak na wyodrębnienie grupy Pacjentek z wynikiem GBS dodatnim u których należy wdrożyć odpowiednią profilaktykę w celu ograniczenia do minimum ryzyka związanego z przenoszeniem bakterii z maki do płodu. Działanie profilaktyczne opiera się na
antybiotykoterapii.

Karmienie piersią jest najbardziej naturalną forma żywienia noworodka i niemowlęcia. Niesie ze sobą mnóstwo korzyści zarówno dla niemowlęcia jak i jego mamy. Wspomaga adaptację dziecka po porodzie oraz zapewnia prawidłowy rozwój dostarczając niezbędnych składników w tym przeciwciała odpornościowe, witaminy , sole mineralne, białka, węglowodany, tłuszcze, enzymy. Dodatkowo mleko kobiece zawiera prebiotyki, które pobudzają do działania florę bakteryjną przewodu pokarmowego niemowlaka.

Dzieci karmione piersią są w przyszłości mniej narażone na nadwagę, otyłość i cukrzycę oraz alergie pokarmowe. Karmienie piersią zmniejsza natomiast ryzyko wystąpienia raka piersi u kobiet karmiących.

W okresie karmienia piersią przeciwwskazane jest stosowanie preparatów antykoncepcyjnych zawierających estrogeny, które przenikając do mleka zmieniają jego skład. Możliwe jest stosowanie jednoskładnikowych tabletek zawierających progestagen (MINITABLETKA).

Światowa Organizacja Zdrowia i UNICEF zalecają:

• rozpoczęcie karmienia w ciągu godziny po porodzie
• częściowe karmienie piersią do drugiego roku życia
• wyłączne karmienie piersią do 6 miesiąca życia

Niepłodność definiowana jest, jako niemożność zajścia w ciążę po roku regularnego współżycia bez zabezpieczenia z tym samym partnerem. Wskazuje to na istnienie przyczyny, która upośledza, lub wręcz uniemożliwia zajście w ciążę. Problem ten dotyczy około 20% osób w wieku rozrodczym.

Po roku starań bez upragnionego efektu należy rozpocząć diagnostykę. Prawidłowo prowadzony proces diagnostyki niepłodności powinien objąć obojga partnerów i opierać się o dokładny wywiad, badanie ginekologiczne, diagnostykę hormonalną, ocenę owulacji, ocenę drożności jamy macicy i jajowodów, oraz badanie nasienia partnera.

W uzasadnionych sytuacjach diagnostykę rozpoczyna się we wcześniejszym okresie. Dotyczy to zwłaszcza kobiet po 35 roku życia, sytuacji zaburzeń miesiączkowania, wykrytej patologii narządu rodnego.W niektórych sytuacjach konieczne jest wykonanie dodatkowych badań jak laparoskopia, czy ocena rezerwy jajnikowej.

W każdym przypadku proponowana droga diagnostyki powinna opierać się na rozważnym, indywidualnym podejściu do borykającej się z problemem płodności pary.